Elżbieta Zawacka „Zo” została zapamiętana jako jedyna kobieta, która pomyślnie przeszła szkolenie i mogła dzięki temu służyć w szeregach cichociemnych. Jako drugą Polkę w historii awansowano ją również na generała brygady.

Zawacka urodziła się 19 marca 1909 roku w Toruniu. Jeszcze w czasie trwania studiów matematycznych związała się z Organizacją Przysposobienia Kobiet do Obrony Kraju, która później zmieniła się w Przysposobienie Wojskowe Kobiet. Podczas wojny z karabinem w ręce stanęła w obronie Lwowa, następnie działała jako łączniczka i przewoziła dokumenty między Warszawą a Berlinem.

W lutym 1943 wyruszyła do Londynu. Jej podróż przebiegała przez Niemcy, Francję, Andorę, Hiszpanię i Gibraltar. Trasa miała służyć poprawieniu koordynacji szlaków przesyłkowych poczty oraz przedstawieniu żądań dotyczących uprawnień kombatanckich kobiet walczących w szeregach Armii Krajowej. W Londynie przeszła kurs spadochroniarski, który umożliwił jej powrót do kraju w nocy z 9 na 10 września 1943 wraz z innymi uczestnikami operacji. Była jedyną kobietą w gronie cichociemnych. Po latach wspominała, jak zaskoczona tym faktem była grupa czekająca na odbiór spadochroniarzy.

W wykonywaniu zadań kurierskich wykazywała się ogromną odwagą. Jako niebieskooka blondynka, na dodatek doskonale mówiąca po niemiecku, podróżowała pociągiem w wagonach przeznaczonych wyłącznie dla Niemców. W ciągu sześciu lat wojny ponad sto razy przekraczała granicę Rzeszy, korzystając z fałszywych dokumentów. W przerwach między wyprawami nie zaniedbywała rozwoju osobistego i uczyła się na tajnych kompletach.

W marcu 1944 roku Zawackiej groziło aresztowanie, z tego powodu została przeniesiona ze służby kurierskiej do Wojskowej Służby Kobiet. W szeregach tej organizacji wzięła czynny udział w powstaniu warszawskim, zaś następnie zajęła się koordynacją szlaków kurierskich prowadzących do Szwajcarii. Po wojnie została oskarżona o szpiegostwo na rzecz wrogiego wywiadu, aresztowana przez UB i skazana na 10 lat więzienia. Wyszła po czterech latach dzięki amnestii. Do emerytury zajmowała się pracą naukową, zaś później archiwizowała wspomnienia dotyczące Armii Krajowej. Zmarła w 2009 roku, dwa miesiące przed setnymi urodzinami.

„Zo” otrzymała szereg odznaczeń: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, dwukrotnie Virtuti Militari V klasy, Krzyż Walecznych oraz Order Orła Białego. W 2006 roku awansowano Zawacką na generała brygady.

Pozdrawiamy, Galeriareplik.pl