Nad Hiszpanią niebo jest bezchmurne

Nad Hiszpanią niebo jest bezchmurne

Hiszpańską wojnę domową uważa się za zapowiedź II wojny światowej i swoistą „próbę generalną”. Obie strony hiszpańskiego konfliktu miały wsparcie mocarstw oraz próbowały wprowadzić w życie stosowane przez nie rozwiązania.

Hasło antyfaszystów na ulicach Madrytu (autor: Michaił Kolcow, domena publiczna)

Po burzliwym dla Hiszpanii początku wieku ustanowiono w 1931 roku demokratyczną Drugą Republikę. Zmiany nie spodobały się środowiskom prawicowym, które drogą nieudanego zamachu stanu próbowały przywrócić monarchię. Radykalizacja poglądów prawicy zyskała dla nich poparcie faszystowskich Włoch oraz Niemiec, co budziło sprzeciw partii lewicowych ? również stopniowo przyjmujących skrajną postać. Zamieszki pomiędzy przeciwnikami politycznymi powoli zmierzały ku otwartej wojnie.

Do powstania środowisk prawicowych pod wodzą generała Francisco Franco doszło w lipcu 1936 roku. Sygnałem do rozpoczęcia przewrotu był radiowy komunikat: „Nad Hiszpanią niebo jest bezchmurne”. Przeciwko powstańcom stanęli obrońcy legalnej władzy oraz przedstawiciele stronnictwa lewicowego. Podział nastąpił także wśród warstw społecznych – rebeliantów poparła arystokracja, zaś po stronie lewicy stanęły środowiska robotnicze. Do głosu doszli również anarchiści. Istotnie – zamiast republiki czy państwa totalitarnego w Hiszpanii zapanowała anarchia.

Neutralne państwa Europy zdecydowały, że nie będą wspierać żadnej ze stron. Republikanie uzyskali pomoc jedynie od Związku Radzieckiego, który w ten sposób chciał umocnić swoją pozycję wobec Trzeciej Rzeszy. W celach propagandowych Rosja wysyłała zatem dostawy broni oraz jednostki złożone z żołnierzy państw „sojuszniczych”. Rebeliantów z kolei wsparły faszystowskie Niemcy i Włochy. Nieocenione dla prawicy okazało się przede wszystkim wsparcie uzyskane od wykwalifikowanych specjalistów, którzy pomagali w opracowaniu taktyki wojennej.

We wrześniu 1936 roku generał Franco został mianowany głównym dowódcą państwa, co stanowiło początek jego 40-letniego panowania. Dzięki temu prawica zyskała znaczącą przewagę nad obrońcami monarchii. Głównym celem nacjonalistów było zdobycie Madrytu, co jednak nie udało się podczas pierwszej próby. Rebelianci odnieśli sukces dopiero w 1939 roku, kiedy wszyscy oponenci Franco zostali już zabici.

Na terenie Hiszpanii po raz pierwszy starły się ze sobą mocarstwa, które przez następne sześć lat walczyły o przejęcie władzy nad światem. Była to ostatnia próba zachowania pokoju w Europie, od samego początku skazana na niepowodzenie.

Pozdrawiamy, Galeriareplik.pl